Selaras dengan agenda Transformasi Sektor Air 2040 (WST 2040) dan pelaksanaan Pengurusan Sumber Air Bersepadu (IWRM) dalam Rancangan Malaysia Ke-12 (RMK-12), kerajaan menggesa penyedia perkhidmatan air dan pembetungan meneroka alternatif untuk menjana hasil bukan berasaskan tarif terutamanya daripada aktiviti kitar semula air untuk kegunaan bukan minuman.
Menteri Alam Sekitar dan Air, Datuk Seri Tuan Ibrahim Tuan Man berkata, WST 2040 akan memperkenalkan hala tuju strategik bagi memastikan sektor air menjadi pemacu pertumbuhan yang dinamik, di samping memastikan bekalan air untuk semua.
”Kami membuat kemajuan dalam usaha mencapai Matlamat Pembangunan Lestari Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UN SDG), iaitu Matlamat 6: Air Bersih dan Sanitasi. Walaupun matlamat ini mengambil kira semua bentuk bekalan air bersih, aspek yang sangat penting sering dilupakan dalam kitaran pengurusan air iaitu pengurusan air sisa.
“Kita selalu mengambil mudah perkara berkaitan air, menggunakan 230 juta liter air sehari (MLD) pada 2019, lebih tinggi daripada 226 MLD pada 2018. Malah, ramai orang tidak menyedari bahawa air sisa yang dihasilkan daripada rumah mereka perlu dirawat pada tahap yang boleh dilepaskan dengan selamat ke dalam laluan air,” katanya.
Tuan Ibrahim berkata, terdapat banyak potensi bagi efluen terawat yang dilepaskan ini untuk digunakan semula dan itulah sebabnya kementerian ini menetapkan sasaran untuk menghasilkan 1,500 MLD air tebus guna daripada efluen terawat menjelang 2030.
Sehubungan itu, penggunaan Sistem Pengurusan Imbangan Air Negara akan diperluaskan untuk menyediakan data masa nyata yang komprehensif manakala penyedia air dan pembetungan perlu mengkaji cara untuk menjana pendapatan daripada aktiviti kitar semula air.
Atas sebab itu, syarikat pembetungan nasional, Indah Water Konsortium Sdn. Bhd. (IWK) telah membentangkan rancangan perniagaan untuk beralih ke arah mencapai kemampanan kewangan, operasi dan alam sekitar serta menyumbang kepada aspirasi yang ditetapkan oleh kerajaan dengan memberikan syarikat ini lesen untuk beroperasi melalui lanjutan Perjanjian Konsesi.
Lanjutan CA bermula Ogos 2021 sehingga Disember 2034 itu membolehkan IWK meneroka dan mengembangkan perniagaan terasnya agar lebih mampan.
Perjanjian semasa dengan IWK dijadualkan berakhir pada 31 Mac tahun depan, tetapi kerajaan bersetuju melanjutkan perjanjian konsesi kepada 2034 berdasarkan prestasi cemerlang IWK dalam menguruskan sistem dan aset pembetungan negara, termasuk lebih 7,000 loji rawatan kumbahan dan paip kumbahan sepanjang 22,000 kilometer.
IWK juga ditugaskan untuk menyelenggara kira-kira 1.3 juta tangki septik individu dan lebih daripada 1.4 juta tangki tandas tradisional.
Dengan lanjutan perjanjian konsesi ini, IWK juga berpeluang untuk meneroka potensi aktiviti perniagaan bukan tarif, kata Tuan Ibrahim.
Hasil daripada aktiviti perniagaan bukan tarif dijangka dapat mengurangkan beban kewangan yang dihadapi oleh IWK dan memastikan kemampanan industri perkhidmatan pembetungan negara memandangkan tarif tidak disemak selama 27 tahun.
Walaupun dengan lanjutan perjanjian konsesi, IWK masih meneruskan untuk bertukar kepada Perlesenan Perkhidmatan tidak lama lagi dengan aset masih akan dibiayai oleh Kerajaan Persekutuan.
Sebagai entiti berpusat, IWK juga telah menyatakan minat untuk bekerjasama rapat dengan setiap pengendali air negeri sebagai usaha awal ke arah integrasi.
Ini dapat dilihat dalam usaha yang dilakukan dalam menuntut air daripada efluen terawat di Lembah Klang dan Melaka.
Sebelum itu, IWK telah memula dan menyelesaikan latihan pengebilan bersepadu di Labuan dan Terengganu. Jelas sekali, pengendali ini tidak bekerja secara silo atau bekerja dalam komuniti sendiri tetapi telah terlibat dalam perbincangan, manakala sesetengahnya sedang membuat kemajuan ke arah objektif bersama.
Sementara itu, Ketua Setiausaha Kementerian Alam Sekitar dan Air, Datuk Seri Dr. Zaini Ujang berkata, kedua-dua pengendali perkhidmatan air dan pengendali perkhidmatan pembetungan perlu mematuhi Akta Industri Perkhidmatan Air 2006 (WSIA 2006).
Syarikat-syarikat yang telah diberi mandat untuk beralih ke lesen perkhidmatan, perlu melaksanakan pelan perniagaan yang diluluskan daripada setiap pengendali ke arah tadbir urus dan ketelusan yang lebih baik untuk mencapai industri perkhidmatan air yang holistik dan berdaya maju dengan kecekapan untuk menyampaikan perkhidmatan air dan pembetungan yang cekap dan cemerlang.
Kerajaan mengakui faedah integrasi, tetapi terdapat keperluan untuk pengendali air untuk lebih mampan terlebih dahulu sebelum integrasi berlaku kerana integrasi sekarang akan merosakkan lagi kedudukan kewangan pengendali air ini.
”Pelan ini telah dimulakan bertahun-tahun lalu dan kerja sedang dijalankan. Tambahan pula, kerajaan telah bersetuju untuk melanjutkan CA dengan syarikat pembetungan nasional berdasarkan prestasi cemerlang yang ditunjukkan oleh IWK sejak 27 tahun lalu.
”Lanjutan CA ini juga meliputi pelaksanaan aktiviti perniagaan bukan tarif oleh IWK, termasuk menghasilkan air kitar semula daripada produk sampingan pembetungan supaya ia boleh dibekalkan kepada industri sebagai sumber air alternatif,” tambah Zaini.
Sementara itu, Ketua Pegawai Eksekutif IWK, Narendran Maniam berkata, IWK akan menaik taraf sebanyak 2,306 Loji Rawatan Kumbahan (LRK) membabitkan fasa dua dan fasa tiga dalam tempoh lima tahun.
Pelaksanaannya akan dibuat selepas kerja-kerja menaik taraf fasa satu yang melibatkan 644 LRK yang dibuat secara berperingkat-peringkat selesai.
Menurutnya, Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara telah meluluskan bajet sebanyak RM142 juta untuk menaik taraf 644 daripada 2,950 yang dikenal pasti untuk dinaik taraf bagi memenuhi piawaian baharu Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kumbahan) 2009 (EQSR).
Penaiktarafan LRK yang dikenal pasti ini akan memastikan kefungsian yang betul, menghasilkan pematuhan yang lebih baik kepada piawaian efluen yang dilepaskan mengikut EQSR.
Sehingga Rancangan Malaysia ke-11, kerajaan telah membelanjakan RM26.5 bilion dengan purata RM5 bilion bagi setiap lima tahun untuk melaksanakan kemudahan rawatan kumbahan berpusat.
Bagaimanapun, katanya, melalui Rancangan Malaysia Ke-12, kerajaan sedang mengkaji untuk menukar cadangan kemudahan rawatan kumbahan berpusat kepada kemudahan penambakan air berpusat dengan keupayaan membekalkan air untuk kegunaan bukan minuman.
Dengan ini, ia akan membebaskan sumber air sedia ada untuk kegunaan boleh diminum.
Mengulas mengenai dakwaan bahawa kumbahan yang dirawat daripada IWK menjadi punca utama pencemaran, Narendran berkata, terdapat banyak sumber beban pencemaran ke laluan air atau sungai termasuk ladang haiwan, industri pembuatan dan pertanian, kilang haram, pasar basah dan kumbahan.
Selain itu, kewujudan kumbahan daripada loji swasta yang tidak diuruskan oleh IWK dan penggunaan tangki septik juga perlu diambil kira.
Menurutnya, terdapat kira-kira 1.3 juta tangki septik di Malaysia tetapi hanya kira-kira 10% dikosongkan atau dikosongkan secara berkala walaupun Peraturan-Peraturan Industri Perkhidmatan Air (Perkhidmatan Nyahenap Cemar) 2021 mewajibkan premis yang mempunya tangki septik mengosongkannya sekali setiap dua tahun telah berkuatkuasa.
Warta kerajaan Persekutuan ini telah berkuatkuasa pada Mac lalu dan menetapkan bahawa pemilik atau penghuni mestilah bertanggungjawab memastikan tangki septik mereka berada dalam keadaan baik.
Apabila tangki septik tidak dikosongkan dengan kerap, ia membawa kepada pencemaran alam sekitar, katanya.
Narendran menambah, IWK sedang berusaha untuk mendidik orang ramai dan meningkatkan secara beransur-ansur kesedaran mengosongkan tangki septik berjadual dalam beberapa bulan kebelakangan ini.
Statistik pemuatan organik bagi setiap populasi daripada pelbagai kategori rawatan menunjukkan bahawa pemuatan setiap populasi setara dengan efluen terawat adalah jauh lebih rendah daripada kemudahan lain.
Ini bermakna untuk setiap beban air sisa yang dirawat setiap populasi, LRK IWK mampu menghasilkan kualiti pelepasan efluen yang lebih baik yang boleh dilepaskan dengan selamat ke dalam saluran air atau sungai. – MalaysiaGazette
