KUALA LUMPUR – Pertikaian antara Petronas dan Sarawak berlarutan sejak sekian lama mengenai siapa pemilik sumber minyak dan gas (O&G) yang ditemui di pelantar benua di luar pantai negeri Malaysia Timur itu.
Menurut Seksyen 2 Akta Pembangunan Petroleum (PDA), Petronas diberi hak pemilikan penuh dan eksklusif ke atas semua sumber petroleum di darat dan luar pesisir.
Kerajaan negeri berkata pelantar benua yang berkenaan berada dalam sempadannya sejak 1954. Menurutnya, sempadan itu kekal utuh apabila ia menyertai Malaysia sembilan tahun kemudian.
Dianggar menempatkan 60% daripada sumber O&G negara, kawasan itu menjana sebahagian besar gas asli cecair (LNG) Malaysia, cukup untuk memenuhi 90% eksport LNG Petronas.
Tidak lagi berpuas hati dengan hanya menerima 5% royalti minyak seperti yang diperuntukkan perjanjian yang dibuat menurut PDA, Sarawak sejak kebelakangan ini menuntut bahagian yang lebih besar daripada semua hasil O&G yang dijana.
Sarawak berhujah bahawa menurut undang-undang ia memiliki hak tunggal ke atas semua sumber di luar pesisirnya, untuk menyokong tuntutannya.
Bukan minyak mereka, kata Tengku Razaleigh
Bekas menteri kewangan Tengku Razaleigh Hamzah bertegas bahawa Sarawak tidak berhak membuat tuntutan yang lebih ke atas sumber itu berbanding Petronas.
“Ia bukan minyak mereka. Ia tidak dibincangkan pun pada masa itu (semasa Perjanjian Malaysia 1963 dirangka),” katanya kepada portal berita FMT.
Beliau berkata Sarawak perlu terus menunaikan kewajipannya di bawah perjanjian royalti yang dimeterai sebelum ini.
“Anda tidak boleh ulang-alik. Perjanjian adalah perjanjian,” kata Tengku Razaleigh, pengerusi pertama syarikat minyak negara itu.
Jadi, adakah Sarawak mempunyai tuntutan yang sah? FMT melihat pertikaian undang-undang yang dikemukakan negeri itu.
Sempadan maritim Sarawak
Sarawak adalah tanah jajahan British sebelum 1963 dan memperoleh kemerdekaan apabila menjadi sebahagian daripada Persekutuan Malaysia.
Negeri itu mendakwa sembilan tahun sebelum itu, ketika masih dijajah, Ratu Elizabeth II mengeluarkan perintah ‘Sarawak (Alteration of Boundaries) Order in Council’ pada 1954.
Perintah itu memperluaskan sempadan tanah jajahan untuk merangkumi pelantar benua, yang terdiri daripada dasar laut dan bawah tanah di laut lepas bersebelahan perairan wilayah Sarawak.
Menurut Speaker Dewan Undangan Negeri Sarawak, Asfia Awang Nassar, ia bermakna sempadan Sarawak sudah termasuk pelantar benua di luar pantainya apabila menjadi sebahagian daripada Malaysia.
Pada Oktober 2019, Asfia dipetik oleh Dayak Daily sebagai berkata:
“Sekiranya pertikaian kerajaan persekutuan adalah bahawa pelantar benua Sarawak telah diperoleh secara sah dan mengikut Perlembagaan di bawah PDA walaupun ia melanggar Perkara 2 Perlembagaan, maka kerajaan persekutuan mesti membayar pampasan kepada kerajaan negeri pada kadar pasaran.”
Sarawak bergantung pada Seksyen 4(3) Bahagian II Perlembagaan untuk menuntut bahawa pelantar benua itu membentuk sebahagian daripada wilayahnya apabila ia menyertai Malaysia pada 16 Sept 1963.
Negeri itu juga merujuk kepada Perkara 2(b) Perlembagaan yang memperuntukkan bahawa sebarang undang-undang yang mengubah sempadan sesebuah negeri mesti dipersetujui oleh Dewan Undangan Negeri dan Majlis Raja-Raja.
Sarawak berkata dua syarat itu tidak dipenuhi, maka sebarang pindaan ke atas sempadannya tidak mengikut Perlembagaan, oleh itu terbatal dan tidak sah.
Pelantar benua
Timbul persoalan tentang apa yang ditakrifkan sebagai ‘pelantar benua’.
Peguam maritim, Liew Teck Huat, berkata di sini muncul masalah dengan kedudukan undang-undang Sarawak.
“Sarawak mendakwa bahawa ‘Order in Council’ 1954 meluaskan sempadannya untuk merangkumi pelantar benua, yang dikatakan merangkumi sehingga 200 batu nautika dari pinggir perairan wilayahnya.
“Tetapi jarak 200 batu nautika tidak dinyatakan secara khusus dalam Order in Council itu sendiri. Ini kerana pada masa ia dikeluarkan konsep tentang apa yang menjadi ‘pelantar benua’ masih belum selesai.”
Liew berkata istilah itu hanya ditakrifkan dengan betul dalam Konvensyen Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu 1982 mengenai Undang-undang Laut (Unclos), sebuah perjanjian antarabangsa yang mewujudkan rangka kerja undang-undang yang komprehensif untuk semua aktiviti marin dan maritim.
Malaysia menandatangani Unclos pada 1982 dan mengesahkannya empat tahun kemudian.
“Unclos secara rasmi diterima pakai sebagai sebahagian daripada undang-undang Malaysia apabila Akta Laut Wilayah 2012 diluluskan oleh Parlimen berikutan pembatalan Proklamasi Darurat 1969 pada Disember 2011,” kata Liew.
Beliau berkata naratif Sarawak bahawa Akta Laut Wilayah diluluskan untuk membetulkan kesilapan dalam sempadan atau ia tidak mengikut Perlembagaan kerana tidak mematuhi Perkara 2(2) Perlembagaan adalah tanpa asas.
“Dalam apa jua keadaan, mana-mana perundangan yang diluluskan oleh Parlimen mesti dianggap sah dan boleh dikuatkuasakan melainkan dibatalkan oleh mahkamah.
“Pihak yang menegaskan bahawa sesuatu undang-undang itu bercanggah dengan Perlembagaan – dalam kes ini Sarawak – untuk mencabarnya di Mahkamah Persekutuan,” kata Liew.
Beliau juga mendakwa bahawa had 200 batu nautika yang diperuntukkan Unclos adalah untuk Malaysia, sebagai pihak yang menandatangani perjanjian antarabangsa itu.
“Ini bermakna bahawa hak ke atas pelantar benua di luar pantai Malaysia, termasuk Sarawak, adalah milik negara.
“Atas dasar itu, PDA dan Akta Laut Wilayah tidak memasuki sempadan Sarawak seperti yang didakwa, dan merupakan undang-undang yang baik,” kata Liew.
Pelbagai isu timbul menyentuh sempadan sejarah, hak negeri dan pihak berkuasa persekutuan. Melainkan ditentukan dengan muktamad oleh mahkamah, sebarang pertikaian antara Petronas dan Sarawak berkemungkinan akan kekal tidak dapat diselesaikan. – MalaysiaGazette
