Kepengerusian Malaysia di ASEAN membuka lembaran baharu dalam memperkukuh sistem perubatan dan kesihatan domestik.
Dengan peranan utama dalam merangka dasar serantau, Malaysia berpeluang untuk memperkenalkan inisiatif yang mampu meningkatkan tahap perkhidmatan kesihatan, mempercepatkan kerjasama penyelidikan perubatan, serta memperkukuhkan daya saing industri farmaseutikal dan teknologi kesihatan tempatan.
Namun, dalam merealisasikan visi ini, terdapat beberapa isu dan cabaran yang perlu diberi perhatian bagi memastikan impak positif dapat dirasai oleh semua lapisan masyarakat.
Salah satu isu utama adalah kekurangan tenaga kerja profesional dalam sektor perubatan. Walaupun Malaysia memiliki universiti dan institusi latihan perubatan yang berkualiti, aliran keluar tenaga mahir ke luar negara masih menjadi kebimbangan.
Laporan TalentCorp pada tahun 2022 menunjukkan bahawa lebih 5000 doktor dan jururawat Malaysia telah berhijrah ke luar negara bagi mencari peluang pekerjaan yang lebih baik. Keadaan ini memberi tekanan kepada sistem kesihatan domestik, terutama dalam sektor awam yang sering berdepan dengan kekurangan tenaga kerja dan beban kerja tinggi.
Dari sudut ekonomi, kepengerusian Malaysia di ASEAN juga membawa peluang besar dalam industri farmaseutikal dan teknologi kesihatan.
Malaysia boleh memanfaatkan kedudukan ini untuk mengukuhkan kerjasama dengan negara ASEAN lain dalam penyelidikan dan pembangunan vaksin, rawatan baharu, serta pengeluaran ubat-ubatan generik yang lebih mampu milik.
Menurut laporan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) pada 2023, nilai pasaran farmaseutikal Malaysia dianggarkan mencecah RM16 bilion, dan angka ini dijangka meningkat dengan peningkatan pelaburan dan kerjasama serantau yang lebih kukuh.
Selain itu, peningkatan kesalinghubungan dalam ASEAN turut memberi kesan kepada mobiliti pesakit dan pelancongan kesihatan. Malaysia telah lama dikenali sebagai destinasi utama pelancongan perubatan di rantau ini, dengan lebih 1.2 juta pelancong kesihatan berkunjung ke Malaysia pada tahun 2019 sebelum pandemik melanda.
Dengan kepengerusian ASEAN, Malaysia boleh memainkan peranan dalam memperkemaskan dasar pergerakan pesakit serantau, mempermudah akses kepada rawatan rentas sempadan serta meningkatkan daya saing hospital tempatan dalam menarik lebih ramai pesakit antarabangsa.
Namun, cabaran besar yang perlu ditangani ialah kesaksamaan akses kepada perkhidmatan kesihatan, terutamanya bagi golongan berpendapatan rendah dan luar bandar. Walaupun teknologi kesihatan semakin maju, jurang digital dalam akses kepada perkhidmatan kesihatan masih wujud. Kajian oleh Bank Dunia pada 2022 mendapati bahawa 30% populasi luar bandar di Malaysia masih menghadapi kesukaran mendapatkan akses kepada perkhidmatan kesihatan berkualiti.
Oleh itu, dasar yang dirangka semasa kepengerusian Malaysia di ASEAN perlu turut mengambil kira aspek kesaksamaan dalam perkhidmatan perubatan agar tiada golongan yang tercicir.
Dalam aspek sosial, integrasi ASEAN dalam sektor kesihatan juga mempengaruhi pergerakan tenaga kerja perubatan. Dasar yang lebih terbuka terhadap pakar perubatan asing boleh membantu mengisi kekurangan tenaga kerja dalam sektor ini, tetapi pada masa yang sama, ia boleh menimbulkan kebimbangan dalam kalangan profesional tempatan mengenai persaingan pekerjaan dan standard perubatan yang berbeza antara negara.
Oleh itu, keseimbangan perlu dicapai dalam menetapkan peraturan kemasukan tenaga kerja asing agar ia memberi manfaat kepada sistem kesihatan negara tanpa menjejaskan peluang dan kebajikan profesional tempatan.
Secara keseluruhan, kepengerusian Malaysia di ASEAN membawa peluang besar dalam memperkukuh sektor kesihatan negara dari sudut tenaga kerja, ekonomi, dan inovasi perubatan.
Namun, kejayaan ini bergantung kepada sejauh mana negara dapat menangani cabaran yang timbul dan memastikan setiap dasar yang diperkenalkan memberi manfaat kepada semua lapisan masyarakat.
Dengan strategi yang betul, Malaysia bukan sahaja dapat mengukuhkan kedudukannya sebagai peneraju dalam sektor kesihatan serantau, tetapi juga memastikan sistem kesihatan domestik lebih cekap, inklusif, dan berdaya saing.
Oleh,
Prof. Madya Dr. Khairunneezam Mohd Noor, Pensyarah Kanan, Fakulti Kepimpinan dan Pengurusan, Universiti Sains Islam Malaysia.
Prof. Madya Dr. Nuruliza Roslan, Pensyarah Kanan, Fakulti Perubatan dan Sains Kesihatan, Universiti Sains Islam Malaysia.
Prof. Madya Dr. Mohd Dzulkhairi Mohd Rani, Pensyarah Kanan, Fakulti Perubatan dan Sains Kesihatan, Universiti Sains Islam Malaysia.
